جوان آنلاین: مهریه در ایران به‌طور تاریخی مفهومی فرهنگی داشته است؛ چیزی که بر اساس آن، مرد باید هنگام عقد مبلغی را به زن بپردازد تا از حقوق مالی او حمایت کند و به او احترام بگذارد. این مبلغ به عنوان یک‌نوع «تضمین» در برابر آینده نامعلوم زندگی مشترک در نظر گرفته می‌شد، اما در سال‌های اخیر، به‌ویژه با توجه به شرایط اقتصادی کشور، مهریه‌های کلان به‌طور فزاینده‌ای در ایران رایج شده است. این تغییر نه تنها موجب بحران شده، بلکه مفهوم اولیه مهریه به‌طور کامل تغییر کرده است. در گذشته، مهریه به‌عنوان یک حق زن شناخته می‌شد، اما امروزه با توجه به افزایش قیمت‌ها و مشکلات مالی، مهریه‌های بالا به جای اینکه نمادی از احترام یا امنیت باشند، تبدیل به یک‌بار مالی سنگین می‌شوند که زندگی مشترک را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این تغییر نگرش در خصوص مهریه، به‌ویژه در سال‌های اخیر، باعث شده است این مفهوم از یک قرارداد فرهنگی به یک مشکل مالی پیچیده تبدیل شود. به‌طور خاص، بسیاری از زوج‌ها بدون توجه به شرایط مالی واقعی خود، اقدام به تعیین مهریه‌های سنگین می‌کنند. این انتخاب، نه‌تنها مشکلات اقتصادی زیادی برای زوجین ایجاد می‌کند، بلکه مشکلات روانی و اجتماعی را نیز به دنبال دارد.
فشار‌های اقتصادی ناشی از مهریه‌های سنگین: در شرایط کنونی ایران، جایی که قیمت‌ها به سرعت در حال افزایش است، پرداخت مهریه‌های سنگین می‌تواند به یک فشار اقتصادی تبدیل شود. بسیاری از زوج‌ها وقتی درگیر مشکلات مالی می‌شوند، مهریه‌های بالایی که هنگام عقد تعیین کرده‌اند، به‌طور غیرمستقیم زندگی‌شان را تحت فشار قرار می‌دهد. این فشار نه تنها به‌طور روانی و اجتماعی به روابط آسیب می‌زند، بلکه در مواردی حتی باعث ایجاد بحران‌های مالی جدی می‌شود. در مواردی که زوج توانایی پرداخت این مهریه‌ها را ندارد، این وضعیت ممکن است باعث ورود به فرایند‌های طولانی و پیچیده حقوقی شود که خود به تنهایی به‌عنوان یک بحران اجتماعی محسوب می‌شود. در این فرایندها، وضعیت روانی طرفین هم تحت تأثیر قرار می‌گیرد و هیچ‌کدام از آنها به‌راحتی نمی‌توانند از این بحران خارج شوند.
آیا مهریه بالا، واقعاً به نفع زنان است؟: یکی از مسائل اصلی که در خصوص مهریه‌های سنگین مطرح می‌شود، این است که آیا چنین مهریه‌هایی واقعاً به نفع زنان است؟ بسیاری از زنان به‌طور سنتی اعتقاد دارند مهریه باید برای آنها یک تضمین باشد، اما آیا این تصور درست است؟ در بسیاری از موارد، مهریه‌های بالا به‌جای اینکه امنیت مالی واقعی برای زنان ایجاد کنند، به‌عنوان یک ابزار فشار در دنیای روابط مردانه شناخته می‌شوند.
رابطه مهریه و طلاق، یک چرخه معیوب: مطالعات نشان می‌دهد مهریه بالا نه‌تنها باعث افزایش احساس امنیت در زنان نمی‌شود، بلکه در بسیاری از موارد موجب تشدید تنش‌ها و بحران‌های روانی می‌شود. این بحران‌ها در صورتی که روابط میان زوجین به طلاق منجر شود، نه‌تنها به‌صورت مالی، بلکه از نظر روانی و اجتماعی هم اثرات منفی دارد. زمانی که مهریه‌های سنگین تعیین می‌شود، ممکن است به‌جای اینکه به‌عنوان یک عامل محافظتی عمل کند، به‌عنوان یک ابزار تهدید در برابر یکدیگر در روابط زناشویی تبدیل شود. در این میان، بسیاری از زوجین به‌دلیل مشکلات مالی ناشی از مهریه‌های سنگین، به‌جای تلاش برای حفظ زندگی مشترک، به‌دنبال راه‌حل‌های قانونی می‌روند. این مسئله خود باعث افزایش روند طلاق و در نهایت مشکلات اقتصادی و اجتماعی برای خانواده‌ها می‌شود.
تأثیر مهریه‌های سنگین بر شرایط اجتماعی: در کنار مسائل اقتصادی، مهریه‌های سنگین تأثیرات منفی عمیقی بر شرایط اجتماعی جامعه می‌گذارند. برای مثال، وقتی مهریه‌های بالا رایج است، ممکن است بسیاری از جوانان به دلیل ترس از هزینه‌های سنگین مهریه از ازدواج منصرف شوند. این نگرانی باعث کاهش میزان ازدواج‌ها و در نتیجه افزایش سن ازدواج می‌شود. این تغییرات اجتماعی، در نهایت بر نسل‌های آینده نیز تأثیر خواهد گذاشت. جوانان در معرض فشار‌های اقتصادی و اجتماعی قرار می‌گیرند و این فشار‌ها می‌تواند موجب کاهش کیفیت زندگی، بهبود روابط و در نهایت نارضایتی اجتماعی شود.
ضرورت اصلاح فرهنگ مهریه در جامعه: یکی از مسائل اساسی برای حل مشکلات ناشی از مهریه‌های سنگین، اصلاح نگرش‌های فرهنگی و اجتماعی در این زمینه است. لازم است جامعه ایران به‌طور جدی در مورد مفهوم مهریه بازنگری کند و آن را نه‌تنها به‌عنوان یک قرارداد مالی، بلکه به‌عنوان یک ابزار فرهنگی مثبت و منطقی به‌کار گیرد. فرهنگ‌سازی در مورد مهریه و معرفی آن به‌عنوان یک حق طبیعی و نه ابزاری برای فشار، یکی از گام‌های اولیه برای حل این بحران است. این فرایند باید در سطوح مختلف اجتماعی، از مدارس و دانشگاه‌ها گرفته تا رسانه‌ها و مراکز آموزشی آغاز شود. در کنار این، نیاز به اصلاحات قانونی و حمایت از زوج‌ها در مسیر ایجاد روابط سالم و برابر نیز ضرورت دارد. تنها در این صورت است که می‌توان به زندگی زناشویی پایداری رسید که نه‌تنها بر پایه عشق و تفاهم، بلکه بر پایه احترام به حقوق یکدیگر باشد.
لزوم بازتعریف مهریه در ازدواج: شاید زمان آن رسیده است که به‌جای تمرکز بر مبلغ‌های سنگین و غیرمنطقی در مهریه، به مسائل اصلی‌تری مانند احترام متقابل، تفاهم و حقوق برابر در زندگی مشترک پرداخته شود. این امر می‌تواند باعث ایجاد تغییرات مثبتی در زندگی زناشویی زوج‌ها و بهبود روابط خانوادگی در جامعه ایرانی شود. در نهایت، به‌نظر می‌رسد مهریه، به‌جای اینکه از یک حق طبیعی به ابزاری برای فشار و بحران تبدیل شود، باید در مسیر احترام به حقوق فردی و حفظ روابط انسانی اصلاح شود. تنها در این صورت است که می‌توانیم به یک زندگی مشترک موفق و پایدار دست یابیم.
